Przed wdrożeniem leczenia, które z reguły jest leczeniem inwazyjnym i polega na usunięciu zmiany, dążymy najczęściej do postawienia rozpoznania. Niekiedy rozpoznanie można z dużym prawdopodobieństwem postawić na podstawie wykonanych badań obrazowych piersi – mammografii lub ultrasonografii, rzadziej rezonansu magnetycznego. Bywa jednak często tak, że do rozpoznania potrzebne jest badanie mikroskopowe komórek lub tkanki piersi, zwłaszcza, jeśli dochodzi do niezgodności w badaniu klinicznym piersi wykonanym przez lekarza, a wynikami badań obrazowych lub istnieją wątpliwości, czy obserwowana zmiana ma charakter łagodny, czy złośliwy. Wtedy uciekamy się do pomocy biopsji, czyli pobrania fragmentu interesującej nas zmiany w piersi.

Jest to dość nowoczesna metoda biopsji piersi, która łączy w sobie większość zalet wymienionych wyżej metod inwazyjnej diagnostyki zmian w piersi.
Po raz pierwszy wykonano biopsję mammotomiczną 5 sierpnia 1995 roku w Denver w USA, w Polsce w 1999roku. Od tego czasu, na świecie wykonano około 3,4 mln biopsji . W Polsce wykonuje się około 15,5 tys. biopsji rocznie.

Biopsja mammotomiczna może być użyta do pobierania tkanek z różnych zmian w piersi. Wskazania do wykonania tego zabiegu są dość szerokie, dzielimy je na diagnostyczne i terapeutyczne. Wśród zmian diagnostycznych można wyróżnić zmiany podejrzane średnicy poniżej 5 mm, zmiany podejrzane w badaniu mikroskopowym po klasycznej biopsji gruboigłowej i cienkoigłowej, wyrośla wewnątrz przewodów wyprowadzających oraz wewnątrz torbieli, podejrzane zaburzenia architektury piersi, wewnątrzpiersiowe blizny po wcześniejszych zabiegach z towarzyszącymi zaburzeniami architektury, które budzą podejrzenie rozrostu nowotworowego oraz mikrozwapnienia. Wśród zmian terapeutycznych wyróżniamy zmiany łagodne – gruczolakowłókniaki, brodawczaki, odpryskowiaki, guzki dysplastyczne.

Jak wygląda zabieg?
Igły używane do biopsji mammotomicznej mają 5mm średnicy, są jednorazowe i niszczone po użyciu, co zwiększa bezpieczeństwo pacjentki. Zabieg wykonuje się w ułożeniu na plecach (pod kontrolą USG) lub w ułożeniu na brzuchu, na specjalnym stole (pod kontrolą mammografii). Najpierw następuje lokalizacja zmiany, następnie znieczula się skórę w miejscu, którym wprowadzona będzie igła mammotomiczna. Wykonuje się niewielkie, 4 milimetrowe nacięcie skóry i długą igłą wstrzykuje środek znieczulający w okolicę zmiany w piersi, aby sam zabieg nie był bolesny.

Następnie wprowadza się igłę mammotomiczną dokładnie w okolicę zmiany, którą chcemy poddać biopsji i uruchamia urządzenie. Igła biopsyjna posiada komorę, do której zasysana jest część zmiany.
Używając mammotomu można usunąć zmiany do 2 cm średnicy. I taki jest także standard onkologiczny.

Dzięki znieczuleniu, przebieg zabiegu jest bezbolesny. Gdyby jednak wystąpił ból, zabieg można zatrzymać i poprzez igłę biopsyjną, bez konieczności jej wyjmowania, wstrzyknąć dodatkowa porcję znieczulenia bezpośrednio w miejsce wykonywania biopsji.
Pod koniec zabiegu, o ile to konieczne, można pozostawić specjalny tytanowy klips dokładnie w miejscu biopsji, w celu łatwej lokalizacji tego miejsca w późniejszych kontrolnych badaniach.
Po zakończeniu zabiegu usuwa się igłę i stosuje kilkuminutowy ucisk piersi, a następnie zakłada opatrunek uciskowy na 24 godziny, żeby zmniejszyć możliwość wystąpienia krwiaka. Kilkumilimetrowa rana skóry nie wymaga na ogół zaopatrywania i goi się bez pozostawienia większego śladu.

Zalety biopsji.
Zabieg jest krótkotrwały, w zależności od wielkości zmiany, jej umiejscowienia i ilości pobranych wycinków, trwa od 10 do 20 minut. Bezpośrednio po zabiegu pacjentka może opuścić szpital. Sam zabieg nie wymaga też, w większości przypadków, żadnego dodatkowego przygotowania. Wyjątkiem są osoby, które z różnych powodów przyjmują doustne środki przeciwkrzepliwe; powinny one zmienić sposób leczenia zamieniając w odpowiednim czasie leczenie doustnymi antykoagulantami na leczenie heparynami drobnocząsteczkowymi. Nie ma konieczności rutynowego oznaczania parametrów krzepnięcia przed zabiegiem u wszystkich chorych, dokładnie zebrany wywiad na ogół pozwala zidentyfikować osoby, które mogą mieć zaburzenia krzepnięcia krwi.

Biopsja mammotomiczna ma wiele zalet. Przede wszystkim daje możliwość pobrania materiału do badania histopatologicznego dokładnie z tej zmiany, która ma być poddana badaniu. Zapewnia to ciągła obserwacja przebiegu biopsji w USG czy mammografii przez wykonującego zabieg lekarza. W związku z tym skuteczność diagnostyczna biopsji jest niemal stuprocentowa.

W przypadku małych zmian łagodnych, odosobnionych, zmian wewnątrzprzewodowych, a przede wszystkim w przypadku zmian niewyczuwalnych w badaniu palpacyjnym stanowi dobrą i tanią metodę zastępującą biopsję chirurgiczną. Nie wymaga specjalnych przygotowań, nie wymaga pobytu w szpitalu, uruchamiania sali operacyjnej z całym zespołem, czy wykonywania znieczulenia ogólnego. W wielu wypadkach już następnego dnia pacjentka może wrócić do pracy, a po kilku dniach uprawiać ćwiczenia fizyczne, czy chodzić na pływalnię.
Biopsja mammotomiczna jest metodą droższą od biopsji cienkoigłowej czy klasycznej gruboigłowej, to oczywiste. Jednakże, przy zastosowaniu rozważnej kwalifikacji, w wielu przypadkach okazuje się być metodą z wyboru w diagnostyce i leczeniu chorób piersi.

Obniżenie kosztów
Porównanie kosztów poszczególnych metod diagnostyki inwazyjnej chorób piersi, przeprowadzone w 2001 roku, na podstawie przeglądu artykułów na ten temat, wykazało, że biopsja mammotomiczna (pod kontrolą mammografii) pozwoliła na uniknięcie operacji w 76% przypadków, zmniejszając koszty diagnostyki o 20%.
Porównanie kosztów biopsji igłowych (cienkoigłowej, gruboigłowej i mammotomicznej) z biopsją chirurgiczną przeprowadzone w 2005 roku wykazało, że biopsje igłowe pozwalają uniknąć konieczności operacji w 97% przypadków, przynosząc zmniejszenie kosztów diagnostyki rzędu 74%.

Oczywiście, jak każdy zabieg, biopsja mammotomiczna nie jest wolna od powikłań. Na szczęście, nie występują one często i na ogół nie przedstawiają większego problemu klinicznego. Podstawowym powikłaniem jest powstanie krwiaka w miejscu biopsji. Zapobiega się temu przede wszystkim stosując ucisk po zabiegu, ale też starając się przed zabiegiem sprawdzić unaczynienie miejsca biopsji metodą Dopplera, żeby odpowiednio poprowadzić wkłucie igły i nie uszkodzić większych naczyń krwionośnych podczas zabiegu. Także, o czym była już mowa, należy starać się wykryć potencjalne zaburzenia krzepnięcia u pacjentek w czasie kwalifikacji do biopsji.
Innym powikłaniem, jest możliwość infekcji w miejscu biopsji, szczególnie jeśli doszło do rozwoju krwiaka. Rzadziej mogą zdarzyć się reakcje uczuleniowe na środki znieczulenia miejscowego czy reakcje krążeniowe typu omdlenia. W literaturze opisywane są przypadki uszkodzenia opłucnej podczas wprowadzania igły biopsyjnej, jest to jednak wyjątkowa rzadkość.